Το περασμένο Π—Σ—Κο διεξήχθη το μεγάλο συνέδριο του Συνδέσμου Ελλήνων Δικηγόρων και Καθηγητών Εμπορικού Δικαίου στο GRAND PALACE RESORT MYSTRAS, με τη συμμετοχή 400 δικηγόρων και άλλων 500 φίλων και συνοδών!

Στην παρέμβασή του, ο Δήμαρχος Σπάρτης, εκτός από τις ευχαριστίες του που επέλεξε τη Σπάρτη για το συνέδριό τους, αναφέρθηκε στο κεντρικό θέμα που αφορούσε την κοινωνική ευθύνη των προϊόντων και το τρίπτυχο του ESG (Environmental, Social and Governance)!

Τους ανέφερε ότι όταν έγραφε τη διδακτική μου διατριβή στο NYU - New York University, ο καθηγητής - επιμελητής μου, o περίφημος Fritz Machlup της Αυστριακής Σχολής Οικονομικών, δίδασκε ότι «η βασική εταιρική ευθύνη μιας επιχείρησης είναι το να βγάζει πολλά κέρδη! Να αυγατίζει τα κεφάλαια και τη γη και τα στελέχη που λειτουργούν, να παράγει πολλά και να μην απομειώνει τους συντελεστές της παραγωγής έστω με διάφορες ευγενικές δικαιολογίες!

»Μια επιχείρηση που χάνει λεφτά συνέχεια, δεν αξιοποιεί σωστά τους συντελεστές της παραγωγής - γη, κεφαλαία και εργασία- και δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη!

»Αλλά φυσικά πρέπει να δραστηριοποιούνται σύμφωνα με τους νόμους, αφού όπως δίδαξε ο Σωκράτης, το νόμιμο δεν μπορεί να μην είναι και ηθικό!»

Φυσικά δημιουργείται ένα ηθικό θέμα όταν μια επιχείρηση που είναι νομοταγή στην πατρίδα της, έχει και μια θυγατρική σε κράτος με πολύ χαλαρούς κανόνες για το περιβάλλον, την παιδική εργασία κ.λπ. 

Τα κράτη αυτά απαντούν ότι 'εσείς στα δήθεν πολιτισμένα κράτη, για να αναπτυχθείτε από την βιομηχανική επανάσταση -1770 μ.Χ.- μέχρι σήμερα, προλάβατε να μολυνθείτε ανενόχλητοι για 250 χρόνια στο περιβάλλον και να πλουτίσετε. 

Τώρα κάθεστε στους καναπέδες σας και στα συνέδριά σας, και ζητάτε από εμάς τα φτωχαδάκια στα μη ανεπτυγμένα κράτη, να κρατάμε υψηλά στάνταρ για το περιβάλλον, να μην αφήνουμε ανήλικα να εργάζονται, έστω και αν χρειάζονται τέτοια, έστω σκληρή δουλειά, για να σιτιστούν και να ζήσουν, κλπ.!'

Αυτό πράγματι είναι ένα ηθικό δίλλημα! 

Θα έλεγα ότι πρέπει να τα Ηνωμένα Έθνη και ο ΟΟΣΑ και άλλοι θεσμικοί φορείς, να εκδώσουν επικαιροποιημένες οδηγίες, λαμβάνοντας όμως υπόψη τις πραγματικές ρυθμίσεις των Κρατών, και την ρήση του Αριστοτέλη ότι «οὐδεμία γὰρ ἐνέργεια τέλειος ἐμποδιζομένη» ['Η Καμία ενέργεια δεν φθάνει. στην τελειότητα της = στο καλύτερο αποτέλεσμα της όταν παρεμποδίζεται', Ηθικ. Νικομ.1153b]!

Να εκδώσουν δηλαδή παροτρύνσεις και οδηγίες, αλλά αρχικά σε εθελοντική βάση!] 

2. Ο βασικός stakeholder μιας εταιρείας είναι οι μέτοχοι που ρισκάρουν τα λεφτά τους και τα κεφαλαία τους!

Το Διοικητικό Συμβούλιο αν αποτελείται μόνο από τους μετόχους φυσικά και είναι stakeholder!

Αν όμως διοικείται από διαφορετική έμμισθα Μέλη, τότε αυτά κοιτάνε και τη δική τους επιβίωση και συντήρηση και μακροημέρευση και όχι μόνο το maximization of shareholders value!

Και ότι δήθεν τα Μέλη του ΔΣ οφείλουν να εξετάσουν και το απώτερο λόγο ύπαρξης της εταιρείας είναι προφάσεις σε αμαρτίες για να μην χάσουν τη δουλειά τους σε περίπτωση εξαγοράς!

Όπως και το να ισχυρίζεται το ΔΣ ότι απορρίπτει μια συμφέρουσα πρόταση εξαγοράς επειδή το σημερινό ιδιοκτησιακό καθεστώς δήθεν μεριμνά καλύτερα για τους εργαζόμενους και το περιβάλλον - και αυτό προφάσεις εν αμαρτίαις'!

Οι επιχειρήσεις ρισκάρουν τα κεφαλαία τους, όχι για φιλανθρωπικούς σκοπούς, αλλά με σκοπό τον νόμιμο πλουτισμό!

Δηλαδή όχι για 

«τον έπαινο του Δήμου και των Σοφιστών,

τα δύσκολα και τ' ανεκτίμητα Ευγε·

την Αγορά, το Θέατρο, και τους Στεφάνους», 

όπως έγραψε ο μέγας Καβάφης στη 'Σατραπεία' (1905), αλλά για να μεγαλώσουν τα κεφαλιά τους! 

Οι επιχειρήσεις επιθυμούν, «πάντες εἰς ἄπειρον αὔξουσιν» τη περιουσία τους [Αριστ. Πολιτικά 1157b 25-42]

Οι επιχειρήσεις ρισκάρουν τα κεφαλαία τους, όχι για φιλανθρωπικούς σκοπούς, αλλά με σκοπό τον νόμιμο πλουτισμό!

Ακόμη και αυτοί που θα έλεγε κανείς, έχουν 'μπουχτίσει' από πλούτο, και αυτοί κοιτάνε μήπως άλλοι έχουν μπουχτίσει πιο πολύ, μήπως έχουν πιο πολλά καράβια, και πιο μεγάλη οικονομική ισχύ!

Γι' αυτό και επιθυμούν, «εἰς ἄπειρον αὔξουσιν» τη περιουσία τους!

Αυτό τον ανταγωνισμό τον περιέγραψε φοβερά ο Ησίοδος: 

Ο ένας ζηλεύει τον πλούτο του άλλου, και ο γείτονας τον γείτονα, οι κτίστες τους κτίστες, και οι φτωχοί τους άλλους πτωχούς, οι τραγουδιστές τους άλλους τραγουδιστές, και αυτός τους τρέπει στην εργασία!

«ζηλοῖ δέ τε γείτονα γείτων 

εἰς ἄφενος σπεύδοντ᾽: ἀγαθὴ δ᾽ Ἔρις ἥδε βροτοῖσιν. 

κεραμεὺς κεραμεῖ κοτέει καὶ τέκτονι τέκτων, καὶ πτωχὸς πτωχῷ φθονέει καὶ ἀοιδὸς ἀοιδῷ.» [Έργα και Ημέρες, 22-27]

Σε κάθε περίπτωση διαφαίνεται μια τάση να διαμορφώνεται τέτοιο επιβαρυντικό καθεστώς που θα απαιτήσει στρατιές των compliance officers, λογιστές, ελεγκτές, δικηγόρους, περιβαντολλόγους, κ.α. που θα ελέγξει την τήρηση του υπερπληθυσμού των νέων διατάξεων!